RAHİM AĞZI KANSERİ AŞISI (HPV AŞISI)

Rahim ağzı kanserleri ile HPV arasında sıkı bir ilişki olduğu bulununca  , önleme ve koruyucu amaçlı HPV aşısı üretilmiştir. İlk olarak 2006 da Gardasil(dörtlü)  ,sonra 2007 ‘de Cervarix ( ikili) piyasaya sürülmüştür. Aradan tam 13 yıl geçmesine rağmen ülkemizde bilinirlik ve uygulama yüzdeleri hala çok düşük .Türkiye’de her yıl 1400 kadına rahim ağzı kanseri tanısı konuyor ve  600 kadın bu sebeple hayatını kaybediyor. Ve aslında bu önlenebilir bir hastalık  .Burada biz hekimlere düşen birinci görev aşının bilinirliğini ve faydasını anlatmak olmalı .

HUMAN PAPİLLOMAVİRUS ( HPV) nedir?

Humanpapillomavirus yada HPV, cinsel yolla bulaşan en yaygın hastalıktır . Tipik olarak genellikle cinsel aktif olunduktan sonraki ilk 10 yılda bulaşır. HPV deride siğiller , anogenital( makat ve cinsel organ çevresi) bölgede siğiller , kanser öncülü lezyonlar ve bazı kanser tiplerine (rahimağzı , vajen , genital bölge derisi , penis , anüs ,ağızboşluğu ve yutak bölgesinde kansere ) neden olabilen bir virüstür . HPV nin 200’den fazla  tipi vardır ve bunlardan 40 tanesi anogenital bölgenin enfeksiyonlarına yol açar. En sık 6-11 ve 16-18 tiplerine rastlanılır. Farklı tipler farklı sağlık problerine yol açabilir .Kanser açısından da riskleri farklıdır .

.Yüksek riskli olan tipler: HPV 16,18,31,33,35,39,45,51,52,56,58,59,68

.Düşük riskli olan tipler: HPV 6,11,40,42,43,44,53,54,61,72,73,81

Rahim ağzı kanserlerinde en yaygın izole edilen HPV tipi 16 ve  18 dir, hastaların yaklaşık %77’sinde HPV tip 16 ve tip 18 bulunur. Fakat bu demek değil ki , her HPV tip 16 ve 18 ile olan enfeksiyon kansere dönüşecektir.HPV 6 ve 11 ise anogenital siğillerin %90’ından sorumludur.

HPV nasıl bulaşır?

HPV ile enfekte birinin genital bölgesine temas edildiğinde , enfeksiyon bulaşır . Yani cinsel yolla bulaşır , ancak tam bir cinsel ilişki olmadan  genital bölgelerin birbirine deri teması da hastalığın bulaşmasına yol açar. Diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklarda olduğu gibi HPV bulaşma riski ; çok eşli olanlarda tek eşlilere göre yüksektir. Hatta HPV ile enfekte hamile kadının çocuğuna hamilelik sırasında yada doğumda bulaşabilir, üstelik normal yada sezaryen doğum farketmeksizin.

HPV enfeksiyonunun bulguları nelerdir?

Dünya sağlık örgütü verilerine göre HPV taşıyıcılık oranı 1/10 dur. Yetişkin bir insanın hayatı boyunca HPV ile enfekte olma olasılığı %80 dir. Bazı HPV tipleri genital siğillere yolaçar. Siğiller büyük yada küçük olabilir , tek yada çok sayıda olabilir. Ancak pek çok insan HPV ile enfekte olduğu halde hiçbir bulguları yoktur . Çoğunlukla enfeksiyon 2 yıl içerisinde immun sistem tarafından temizlenir. %10-20 oranında enfeksiyon vücutta kalır ve enfeksiyon ilerlemeye devam eder . İşte böyle olursa , ciddi sağlık problemlerine neden olabilir . Ancak kanserojen dönüşümler  15-25 yıl gibi çok uzun zaman alır.

 HPV enfeksiyonunun riskleri nelerdir?

HPV ile enfekte olan kişilerin %80-90 ‘ında hastalık bağışıklık sistemi tarafından iki yıl içerisinde kontrol altına alınacaktır . %10-20 oranında enfeksiyon vücutta kalır ve enfeksiyon ilerlemeye devam eder. Genital HPV sonrası rahim ağzı kanseri oranı %0,8 dir. Uzun süredir HPV enfeksiyonu taşıyan birinde ciddi sağlık problemleri gelişme riski vardır. Ancak farklı HPV tipleri , farklı kişilerde, farklı problemlere yol açabilir  Örneğin;

.Bir tip genital HPV enfeksiyonu; bir kadında rahim ağzı yada vajina kanserine ve bir erkekte penis kanserine yol açabilirken bir başka HPV tipi kadın yada erkekte genital siğile yol açabilir.

.Anüs(makat) çevresindeki bir HPV enfeksiyonu tipi kadın veya erkekte Anal Kansere neden olabilir

.Ağız içi veya yutak bölgede bir HPV enfeksiyonu da kadın ve erkekte , ağız yada yutak kanserine yol açabilir.

Bu problemler genellikle enfeksiyonun ilk bulaşından yıllar sonra ortaya çıkar. HPV taşıyan erkeklerin çoğunda herhangi bir belirti yada sağlık sorunu olmazken , HPV ilişkili anogenital kanserler kadınlarda daha fazla görülür.

HPV için herhangi bir test var mı?

Evet , çoğu HPV tipini taramak için testler var . Ayrıca muayenede doktorunuz size genital siğilleriniz olduğunu söylüyorsa , bu da sizin HPV ile enfekte olduğunuz anlamına gelir .Kadınlarda , smear testi ile rahim ağzı kanser taramaları yapılırken , bu esnada HPV tarama testleri de yapılabilir. HPV enfeksiyonu bulaştıktan sonra kansere dönüşmesi çok uzun yıllar alır. Bu nedenle rutin yapılan smear testleri ile kansere dönüşmeden kanser öncülü lezyonlar tesbit edilip , tedavi edilebilir. Yada smear kanseri erken evrede yakalamamızı sağlayabilir.

Smear taramalarına ya 21 yaşından itibaren ya da ilk cinsel ilişkiden en geç üç yıl içinde yapılmaya başlanmalı , HPV taramaları da beş yıl da bir tekrarlanmalıdır .

Ancak erkeklerde ki HPV enfeksiyonunu ya da ağız ve yutak enfeksiyonunu tarama için pratik kullanılabilir bir test yok.

HPV enfeksiyonu nasıl tedavi edilir?

Genital bölgede siğil çıktığı zaman ,  % 40 ı  kendiliğinden yok olur. Siğillerin ise  tedavisi  kişiye , lezyonun yerleşimine , büyüklüğüne göre değişir . Siğiller bir takım yakıcı metodlarla ,kremle yada cerrahi olarak temizlenebilir . Tipik siğil görünümü olan lezyonlara , biopsi ile patolojik inceleme yapılmasına gerek yoktur. Siğiller yok edildiği zaman bulaştırıcılık bitmiş demek değildir .Ancak siğil yapmayan HPV enfeksiyonu bulaştı mı bunun ilaç yada başka yöntemlerle temizlemek mümkün değil. Virus taşıyıcılığı  ya zamanla immun sistem tarafından temizlenir yada ilerleyerek zamanla daha ciddi problemlere dönüşür.

HPV enfeksiyonu önlenebilir mi?

Evet . HPV’den korunmanın en iyi yolu , HPV aşısı olmaktır . Aşı HPV enfeksiyonunu ve dolayısıyla onunla ilişkili hastalıkları ciddi olarak azatmaktadır. Aşının koruyucu olabilmesi için , kişinin HPV ile enfekte olmadan önce yapılması gerekir. Bu yüzden biz doktorlar aşının erken yaşta uygulanmasını istiyoruz.

Aşı kadınlarda rahim ağzı ve vajen kanseri yapan tip HPV enfeksiyonlarından korumada çok başarılı . Tabiki HPV’ e bağlı diğer kanser tiplerinden de koruyor. Ayrıca aşı genital siğil yapan HPV tiplerinden de korunmada oldukça başarılı.

Prezervatifler ise HPV den korunma da yeterince başarılı değil .Çünkü virüs prezervatif ile kapanmamış cilt yüzeyinde de bulunabilir .Fakat unutulmamalı ki , yine de prezevatifler pekçok cinsel yolla bulaşan hastalıktan korunmada halen önemli bir yoldur.

Aşı Kimlere Uygulanır?

Gelişmiş bazı ülkelerde HPV aşısı rutin ulusal aşılama programı içerisinde tüm kız ve erkek çocuklara uygulanmaktadır. Ancak ülkemizde sosyal güvenlik kurumları ödemesi altında değildir , isteğe bağlı olarak özel olarak yaptırılır. Her aşı gibi HPV aşısı da , hastalıkla karşılaşmadan yani HPV ile enfekte olmadan daha etkilidir. Yani cinsel aktif olunmadan uygulanması tavsiye edilir. Bu iki aşı için de mümkünse seksüel ilişki öncesi olmak üzere 11-12 yaş kız ve erkek çocukları ; ancak seksüel ilişki sözkonusu olsa da 9-26 yaş kızlara ve kadınlara HPV testi yapılmaksızın üç doz halinde aşı yapılabilir. Ayrıca 43 yaşa kadar kadınlarda yapıldığında da koruyucu etkinin var olduğu gösterilmiştir. Hamilelikten önce aşının tamamlanmasını tercih ederiz  , dozların arasında hamile kalınırsa , hamilikte ara verip , doğumdan sonra yeni sıfırdan başlayıp  aşılama yaparız. Hamile olunduğu bilinmeden aşılama yapıldı ise , gebelik açısından güvenlidir yani gebeliği sonlandırmaya gerek yoktur. Emziren kadınlarda aşılanabilir , bebeği etkilemez.

Kaç tipi Aşı Vardır ve Kaç Doz Uygulanır?

Ülkemizde etkinliği iyi bilinen iki ayrı firmaya ait HPV aşısı vardır. Bunlardan birisi GSK firmasına ait ikili aşı Cervarix ve diğeri MSD firmasına ait dörtlü aşı Gardasil ve artık ülkemizde de satışı başlayan dokuzlu Gardasil olmak üzere üç aşı tipi vardır. İkili aşı sadece en sık kanserojen tipler olan 16 ve 18  , dörtlü aşısı ise hem kanserojen hem siğil yapan tipler olan 6-11-16-18 e, dokuzlu aşı ise dörtlü olanlara ilave olarak 31-33-45-52-58 e karşı geliştirlmiştir . Ancak , bilimsel çalışmalar her iki aşının HPV’nin diğer kanserojen tiplerine karşı da çapraz reaksiyonla koruduğunu göstermektedir. Adı rahim ağzı kanseri aşısı diye pek çok ebeveynin aşının genital bölgeden yapılacağına dair kaygıları olduğuna şahit oldum. Bu yüzden üstüne basarak belirtmek isterim ki ,  tüm aşılar üç doz kas içerisine (kol veya kalçadan) yapılır. Dörtlü ve Dokuzlu aşı aşının ilk dozu yapıldıktan sonraki 2. ve 6. aylarda tekrarlanmalıdır. İkili aşı ise ilk dozdan sonraki 1. ve 6. aylarda tekrarlanmalıdır. Aşılama bir defaya mahsustur, koruyuculuk ömür boyudur ve ilerleyen yıllarda tekrar dozuna gerek yoktur.

Aşının Yan Etkisi Var mıdır?

HPV aşısı çok iyi tolere edilen bir aşıdır , yüksek düzeyde bağışıklık sağlar .Bu aşılar  canlı veya ölü virus bulundurmadığından , aşıya bağlı kanser yada ölüme neden olmaz. Bilinen ciddi bir yan etkisi yoktur; aşının yapıldığı yerde her aşı gibi kızarıklık , şişme , ağrı görülebilir .Ayrıca kas ağrısı, eklem ağrısı, baş ağrısı, ateş ve gastrointestinal sistem sorunlar görülebilir.

Aşılandıktan sonra rahim ağzı kanser taralamarı için smear yapılacak mı?

Evet  , HPV aşısı olanlar da dahil tüm kadınlar rahim ağzı kanser taraması yaptırmalıdır.

#hpvankara #ankarahpv #hpvaşısıankara #ankarahpvaşısı #hpvaşısı  #rahimağzıkanseriaşısı #rahimağzıkanseriaşısıankara  #ankararahimağzıkanseriaşısı #smear #ankarasmear #smearankara #rahimağzıkansertarama #rahimağzıkansertaramaankara  #ankararahimağzıkansertarama